Hamilelik döneminde anne adayının kan basıncının yükselmesi olarak tanımlanabilen gebelikte hipertansiyon, farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Peki Gebelikte hipertansiyon belirtileri neler? Tansiyon problemi olan anne adaylarının bebekleri hangi riskler altındadır? Nasıl tedavi edilir? Bodrum Amerikan Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Op. Dr. G. Ece Aksakal Yazar hipertansiyonu olan anne adaylarının gebelik sürecine dair merak edilenleri anlattı.
Gebelikte hipertansiyon nedir? *
Gebelikte kan basıncının 140/90 mmHg üzerinde olması hipertansiyon olarak tanımlanmaktadır.
Gebelikte hipertansiyon türleri neler? *
Tüm dünyada bu tanımlama için çeşitli sınıflama sistemleri kullanılır. National Institutes of Health Working Group tarafından hazırlanan sınıflama sistemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu sınıflamaya göre 4 temel grup bulunmaktadır; gestasyonel hipertansiyon, preeklampsi ve eklampsi, kronik hipertansiyon ve kronik hipertansiyon zemininde gelişen süperimpoze preeklampsi.
- Gestasyonel hipertansiyon: 20. gebelik haftasından sonra ilk defa tespit edilen kan basıncı yüksekliği olarak tanımlanmaktadır. Bu hastalarda idrarda protein kaçağı olmamakta ve doğumu takip eden 12 hafta içinde tansiyon normal değerlere dönmektedir.
- Preeklampsi ve eklampsi: Gebeliğin 20. haftasından sonra önceden tansiyonu normal olan bir kadında yeni başlayan hipertansiyon ve idrarda protein kaçağı varlığı olarak tanımlanmaktadır. Eklampsi ise, preeklampsinin konvülsiyon (nörolojik nöbet) ve koma ile komplike olması sonucu ortaya çıkan tablodur.
- Kronik hipertansiyon: Gebelikten önce var olduğu bilinen veya 20. gebelik haftasından önce tanı alan hipertansiyon olarak tanımlanmaktadır. Bu hastalarda hipertansif değerler doğumu takip eden 12. haftadan sonra da devam etmektedir.
- Süperimpoze preeklampsi: Kronik hipertansiyonu bulunan bir kadında tansiyon değerlerinin kötüleşmesi veya yeni başlayan idrarda protein kaçağı olması, karaciğer enzim değerlerinin yükselmesi ve trombositopeni vb. bulguların gözlenmesidir.
Gebelikte hipertansiyon için risk faktörleri nelerdir? *
Preeklampsi gelişiminde rol oynayan çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Preeklampsi genel olarak genç ve ilk gebeliğini yaşayan kadınları etkilerken, süperimpoze preeklampsi sıklıkla hipertansif ileri yaş annelerde gözlenmektedir. Önceki gebelikte preeklampsi varlığı da riski önemli ölçüde artırmaktadır. Genetik yatkınlık üzerine çeşitli görüşler bulunmasına karşılık, temelleri net bir şekilde ortaya konulamamıştır. Çoğul gebelik, kronik böbrek hastalıkları, bazı romatolojik hastalıklar (antifosfolipid antikor sendromu vb.), obezite, diabetes mellitus gibi hastalıkların riski artırdığı saptanmıştır.
Hamilelikte tansiyonu olan anne adayları nasıl takip edilir? *
Gestasyonel hipertansiyon ve kronik hipertansiyon tanısı alan anne adayları tansiyon değerleri gebelikte kullanılan antihipertansif ilaçlarla kontrol altına alınabiliyorsa, doğum zamanına kadar sıkı tansiyon takipleriyle bekleyebilirler. Ağır hipertansiyon veya süperimpoze preeklampsi varlığında doğum gerekmektedir.
Preeklampside ise yaklaşım farklıdır. Terme yakın hafif veya şiddetli preeklampside yaklaşım gebeliğin bir an önce doğumla sonlandırılmasıdır. Bununla birlikte, termden uzak erken gebelik dönemlerinde anne ve bebek stabilse, takip planlanır. Hastanede veya 3 günde bir poliklinik kontrolü olacak şekilde ayaktan tansiyon, kan tetkikleri ve anne karnında bebeğin iyilik hali ultrasonla takip edilir. Ayaktan takip sadece seçilmiş hafif preeklampsi olgularında bilinçli hastalarda ve gerektiğinde günlük değerlendirme için koopere olabilecek grupta uygulanmalıdır. Bu hasta grubunda hastalığın ilerlediğine dair semptom veya bulgular gözlendiğinde, hastaneye yatış, yakın gözlem ve gerektiğinde doğum planlanmalıdır.
Tansiyon yükselmesi problemi olduğunu bilmeyen anne adayları hamileliklerinde hangi belirtilere dikkat etmeliler? *
Hamileliğin başından itibaren yapılan kontrollerde tansiyon ölçülmelidir. Bunun dışında, 20. haftadan sonra özellikle devamlı baş ağrısı, görme bozukluğu, sağ üst karın ağrısı, mide ağrısı, bulantı, kusma, nefes darlığı, 1-2 gün içinde önemli kilo alımı ve eş zamanlı azalmış idrara çıkma gibi semptomlar varsa, hemen kadın hastalıkları ve doğum doktoruna başvurmaları gerekmektedir.
Sadece yüksek tansiyon mu tehlikelidir? Düşük tansiyon da sorun yaratır mı? *
Gebelerde sistemik kan basıncı 1. trimesterde (ilk 3 ay) düşmeye başlar, gebeliğin ortalarında en düşük düzeye gelir (2. trimester), doğumdan önce tekrar gebelik öncesi düzeyine yükselir. Genişlemiş rahmin basısı sonucu gebeliğin “supine hipotansif sendromu” olarak tanımlanan bu durumuyla hipotansiyon ve kalp hızında önemli bir azalma meydana gelebilirken, yine bu durum kendini halsizlik, sersemlik hissi, baş dönmesi, bulantı ve hatta bayılmayla gösterebilir. Gebenin yan çevrilmesiyle bu hemodinamik etkiler ortadan kalkar ve semptomlar birden kaybolur.
Gebelik sırasında kan basıncının düşmesi genelde ciddi sağlık sorunlarına neden olmaz ve kolaylıkla tedavi edilebilir. Ancak, çok düşük olan tansiyon bazen sorun yaratabilir ve rahatsızlık verici yakınmalara yol açabilir. Kan basıncının düşüklüğü çok yaygın olmakla birlikte, bazı durumlar gebe kadınlarda tansiyonun daha da düşmesine neden olabilir. Bunlar alerjik reaksiyonlar, enfeksiyon, uzun süre yatak istirahati, sıvı alımında azalma, yetersiz beslenme, kansızlık, bazı hormon bozuklukları, kalp hastalıkları ve kanama olabilir. Bu yüzden gebelerin her doktor kontrolünde kan basıncı ölçülmelidir.
Tansiyon problemi olan anne adaylarının bebekleri hangi riskler altındadır? *
Kan basıncındaki yükselme, maternal-fetal riskler ve kötü gebelik sonuçlarıyla paralellik göstermektedir. Bu durumdaki anne adaylarının bebeklerinde intrauterin gelişme geriliği (anne karnında gelişme geriliği), gebelik yaşına göre küçük bebek, plasenta dekolmanı (plasentanın doğumdan önce rahimden ayrılması), erken doğum, perinatal mortalite (anne karnında ölüm) görülme sıklığı normal tansiyonlu gebelere oranla artmıştır.
Gebelikte hipertansiyon nasıl tedavi edilir? *
Kronik hipertansiyon, gestasyonel hipertansiyon ve hafif preeklampsi durumlarında tansiyon, annenin ve bebeğin iyilik hali kontrol edilerek, medikal tedaviyle 140/90 mmHg’de sabit tutulmaya çalışılır. Şiddetli preeklampsi olgularında kesin tedavi, gebeliği doğumla sonlandırmaktır.
Doğum sonrasında yüksek tansiyona bağlı sorunlar oluşur mu? *
Doğum sonrasında, özellikle ilk 48 saatte annede yüksek tansiyona bağlı akciğer ödemi, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği ve beyin kanaması riski en yüksektir. İleri dönemde kardiyovasküler hastalık, renal hastalık ve serebrovasküler hastalık riski de minimal artmıştır.
Gebelikte hipertansiyonu olan anne adaylarına öneriler nelerdir? *
Tansiyon takiplerini düzenli yapmaları, kilo alımlarına dikkat etmeleri, proteinden zengin beslenmeleri, günlük aktivite ve kısa egzersiz yapmaları, doktor kontrollerini aksatmamaları ve doktorlarıyla koopere bir şekilde gebeliklerini sürdürmeleri önerilmektedir.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Hamilelikte ay ay yapılacak tarama testleri ve tahliller
- Anne karnında down sendromu belirtileri neler? Ne zaman, nasıl anlaşılır?
- Fetal DNA nedir? Genetik hastalıklara anne karnında teşhis!
